iaum

insta bale

تعريف رشته مامايي

تاریخچه مامایی در ایران

 قدمت رشته مامایی در ایران به شکل آموزش عالی پس از تحصیلات دبیرستانی، به هشتاد سال قبل بر می گردد. اولین بار در سال 1298 مرحوم نصیرالدوله، وزیر فرهنگ، مدرسه فرانکو پرشین را به دارالمعلمات تبدیل کرد و مقرر داشت که ده نفر از شاگردان این مدرسه، هفته ای 3 روز در بیمارستان زنان مشغول به قابلگی و درمان امراض شوند و این پایه آموزش مامایی به صورت علمی در ایران بود و به این ترتیب، اولین آموزشگاه مامایی به نام "مدرسه قابلگی" با ده نفر شاگرد در بیمارستان زنان سابق شهر تهران تاسیس شد. کم کم پزشکانی با تخصص زنان و زایمان به ایران آمدند و به این فکر افتادند تا زمینه گسترش این فن به عنوان یکی از شاخه های علم پزشکی را فراهم آورند و این کار با همکاری دکتر صالح، بختیار و مصدق انجام شد و شالوده علمی این حرفه شد و اولین آموزشگاه عالی مامایی با اعطای مدرک معادل لیسانس به عنوان یکی از شعب مدرسه طب آغاز به کارکرد (در سال 1308).

در سال 1313 دانشگاه تهران تاسیس و سپس دانشکده پزشکی افتتاح گردید و در سال 1319 بیمارستان زنان، ضمیمه دانشکده پزشکی شد.

در سال 1335 تا 1358 برنامه آموزشی آموزشگاه به برنامه5/1 ساله پرستاری و مامایی برای لیسانسیه های پرستاری تغییر یافت و به دنبال سه سال تعطیلی انقلاب فرهنگی از آغاز سال 1362 به نام "مدرسه عالی مامایی " شروع به کار کرد و در سال 1365 پس از انتقال آموزش گروه های پزشکی از آموزش عالی به وزارت بهداشت، دانشکده های پرستاری و مامایی تاسیس شد و با تاسیس دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران، رشته مامایی به فعالیت پرداخت و هنوز هم ارائه خدمت می نماید. در سال 1374، اداره مامایی از دفتر پرستاری جدا شد و زیر نظر وزارت علوم قرار گرفت و از اقدامات این اداره، ثبت 15 اردیبهشت، مصادف با 5 ماه می به عنوان "روز جهانی ماما" در تقویم رسمی کشور، تنظیم شرح وظایف کارشناسان و کارشناسان ارشد مامایی و اقدامات موثر در عضویت سازمان نظام پزشکی کشور و معرفی نیروهای واجد شرایط طرح در مراکز درمانی و پیگیری و ایجاد دوره PhD و... می باشد. هم اینک دوره دکترای رشته مامایی در کشور تصویب شده است (تیر ماه 1384) و بزودی دانشگاه های مادر اقدام به تربیت ماماها در مقطع دکترای بهداشت باروری خواهند نمود.

هدف

در هر لحظه، نوزاد یا نوزادانی در گوشه و کنار دنیا متولد می شوند. حادثه‌ای که کثرت و قدمت آن باعث شده است تا عظمت این بزرگترین معجزه خلقت از چشمها پنهان بماند. آری! تولد بزرگترین، باشکوه‌ترین و بحرانیترین لحظه زندگی و قدیمیترین تجربه بشری است و در میان مشاغل نیز مامایی (در شکل سنتی آن) یکی از قدیمیترین مشاغل است. زیرا از قدیم، عده‌ای از زنان بودند که به دلیل تجربه بسیار و اطلاع‌ از داروهای گیاهی و تاثیرات آنها، به زنان دیگر کمک میکردند تا وضع حمل آسان‌تر و ایمن‌تری داشته باشند.

التبه نباید تصور کرد که آنچه امروز به نام حرفه و دانش مامایی معروف است، ادامه و دنباله همان مامایی سنتی است بلکه امروزه مامایی دانشی است که بر مشاهده،‌ آموزش، پیشگیری، تحقیق، تشخیص و درمان استوار شده است.

حیطه رشته مامایی:

مامایی یکی از زیر مجموعه‌های علوم پزشکی است که نقش های بسیار گسترده‌ای اعم از نقش مشاوره‌ای، آموزشی، مراقبتی، حمایتی،‌ درمانگری و تحقیقاتی است. البته تمامی این نقش ها در ارتباط با مادر و کودک مفهوم پیدا می کند یعنی ماما به مشاوره قبل،‌ بعد و هنگام ازدواج، آموزش نحوه تنظیم خانواده، مراقبت در دوران بارداری، زایمان طبیعی و مراقبت بهداشتی مادر و کودک و آموزش به دختران در زمینه بهداشت دوران بلوغ و بعد از آن می پردازد.

«حیطه رشته مامایی از دوران قبل از حاملگی شروع می شود و تا پس از زایمان و ۶ سالگی کودک ادامه پیدا می کند».

در دوران قبل از حاملگی ماما بررسی می کند که آیا یک مادر توانایی حامله شدن را دارد و اگر حامله شود خطری برای خودش یا جنینش بوجود می آید یا نه؟ برای مثال مادران دیابتی، مادرانی که بیماری قلبی پیشرفته دارند، مادرانی که سابقه خانوادگی واضحی از ناهنجاری های ژنتیکی دارند و مادرانی که قبلاًبچه معلول به دنیا آورده یا چند بار سقط کرده‌اند، باید قبل از حاملگی با ماما مشورت کرده و آزمایش های لازم را انجام دهند. در واقع در این مرحله ماما به مشاوره با زنان علاقه‌مند به بارداری و شناسایی زنان پر خطر از نظر بارداری و زایمان می پردازد و آنها را به متخصص مربوط ارجاع می دهد. مرحله بعد حاملگی است که در این مرحله مراقبت از باردار در درمانگاه ها با کلینیکهای مراقبت از بارداری بر عهده ماما است. در این دوران خانم باردار در فواصلی معین که ماما مشخص میکند به کلینیک مراجعه کرده و معاینه میشود تا ماما ضمن معاینه ، مشاوره و آزمایش از سلامت مادر و جنین مطمئن گردد و در صورتی که خطری مادر یا جنین را تهدید میکند زود تشخیص داده و از عواقب جدی و وخیم آن جلوگیری نماید. برای مثال مادری که دچار فشار خون حاملگی شده است اگر زود تشخیص داده نشود به قیمت جان مادر و جنین تمام خواهد شد. گفتنی است که در این مرحله ماما میتواند در زمینه‌های مختلف مانند تغذیه، بهداشت فردی، ورزش، کتنیک های تنفس و اطلاع از سلامت جنین به مادر آموزش داده و او را برای زایمان آماده سازد.

مرحله بعد مرحله زایمان است که از پذیرش مادر در اتاق درد شروع شده و به وضع حمل در اتاق زایمان خاتمه پیدا می کند. در این مرحله ماما بررس‌های اولیه را انجام می دهد و پس از اطمینان از آمادگی مادر برای زایمان و سلامت مادر و جنین همچنین اطمینان از یک زایمان طبیعی مسوولیت زایمان را برعهده می گیرد.

در این مرحله اگر زایمان با مشکلی روبرو باشد مثلاً جنین در حالت طبیعی نبوده یا مادر بیماری خاصی مثل بیماری قلبی پیشرفته داشته باشد یا اینکه نیاز به سزارین باشد، این وظیفه پزشک زنان و زایمان است که مسوولیت زایمان را در بیمارستان یا زایشگاه بر عهده بگیرد.

در مرحله بعد از زایمان نیز کنترل سلامت نوزاد و مادر و آموزش نحوه رسیدگی و چگونگی نگهداری فرزند بر عهده ماما است.

مرحله بعد نیز واحد بهداشت مادر و کودک است که در این مرحله تعیین وضعیت رشد و تکامل کودک شامل رشد فیزیکی و تکامل‌های اجتماعی، رفتاری و گفتاری از ۵ روزگی تا ۶ سالگی و واکسیناسیون کودک بر عهده ماما است. از سوی دیگر بخشی از کار ماما به زنان بر می گردد. در این بخش ماما در درمانگاه های زنان یا در مطب‌ها خصوصی به پیشگیری های اولیه از سرطان دهانه رحم و پستان پرداخته یا در مراکز نازایی به عنوان مشاور نازایی فعالیت می کند.

آینده شغلی ، بازار کار ، درآمد:

در مورد فرصت‌های شغلی رشته مامایی نظرات متفاوتی وجود دارد. عده‌ای معتقدند که در حال حاضر فرصت‌های شغلی مامایی بیشتر رشته‌های علوم پزشکی محدود و بسیار اندک است و از همین رو تعداد بیشماری از فارغ‌التحصیلان این رشته بیکار هستند یا در شغل های نامربوط با رشته تحصیلی خود فعالیت می کند. به همین دلیل بهتر است که این رشته محدود شده یا حتی حذف شده و به جای آن همچون گذشته «نرس ماما» تربیت گردد. (پرستارهایی که دوره تخصصی مامایی را نیز آموزش دیده‌اند)

به هر حال از مراکزی که یک ماما می تواند در آنها مشغول به کار شود، می توان به بیمارستان ها، زایشگاه ها، درمانگاه ها و مراکز بهداشتی و طرح پزشک خانواده اشاره کرد. همچنین ماما طبق قوانین حاضر در صورت داشتن مدرک کارشناسی می تواند مطلب دایر کرده و در آن به ارائه خدمات بهداشتی و درمانی بپردازد.

توانایی های جسمی، علمی، روانی و مورد نیاز و قابل توصیه:

رشته‌های علوم پزشکی به ویژه سه رشته پزشکی، پرستاری و مامایی نیاز به علاقه و احساس مسوولیت بسیار دارد. برای مثال یک ماما بدون عشق و علاقه لازم نمی تواند فریادهای ناشی از درد یک زائو را تحمل کند و پاسخگوی نیازهای او باشد.

فراموش نکنیم :

«رشته مامایی عشق و علاقه و صبر و حوصله بسیار بالا می خواهد چون یک خانم در حال زایمان شرایط بسیار حساسی دارد و بسیاری از حرف ها یا حرکاتش در اختیار خودش نیست و یک ماما باید در حد امکان با صبر و حوصله بسیار به او آرامش و قوت قلب بدهد و توجه داشته باشد که مسوولیت جان دو نفر یعنی مادر و جنین او را بر عهده دارد. همچنین یک ماما باید بسیار باهوش و نکته‌سنج باشد و از مقابل مسائل هرچند که کوچک باشد به سادگی نگذرد، زیرا خیلی از مسائل یا علائم کوچکی که در هنگام بارداری یا زایمان ظاهر می شود، در صورت عدم توجه می تواند خطرات جانی برای نوزاد یا مادر به دنبال داشته باشد.

همچنین دانشجوی این رشته باید تحمل خون و خونریزی، شب‌کاری و در کل کار در محیط بیمارستان را داشته باشد و به کار عملی نیز علاقه‌مند باشد چون دروس این رشته بیشتر عملی است و کمتر جنبه تئوری دارد».

«در سال های اخیر دانشجویان مستعد و خوبی وارد رشته مامایی می شوند اما متاسفانه بسیاری از دانشجویان شناخت دقیقی از این رشته ندارند. برای مثال نمی دانند که در ترم‌های اول باید در بیمارستان‌ کارها و خدمات ابتدایی پرستاری را انجام دهند و حتی گاهی اوقات به همین دلیل سرخورده می شوند و انصراف می دهند، در حالی که اگر با علاقه و عشق لازم وارد این رشته شوند، متوجه می شوند که مامایی رشته با ارزش و پر اهمیتی است که از نظر معنوی می تواند انسان را به معنای واقعی کلمه راضی کند».

«دانشجوی مامایی باید از نظر جسمی و روحی سلامت کامل داشته و از روابط اجتماعی خوبی برخوردار باشد چون مشاوره و آموزش بخش مهمی از کار یک ماما است».

گفتنی است که رشته مامایی تنها از بین داوطلبان زن دانشجو می پذیرد.

وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر: (کارشناسی ارشد)

کارشناسی ارشد مامائی ناپیوسته به اولین مقطع تحصیلی پس از کارشناسی گفته می شود. طول دوره کارشناسی ارشد حداقل ۲ سال و حداکثر ۳ سال است. دوره دکترای مامایی که پس از اتمام تحصیلات در مقطع کارشناسی ارشد، می توان به آن راه یافت به تازگی در شورای عالی برنامه‌ریزی تصویب شده است.

ماما و مسئولیت های حرفه ای ماما:

زنان در سنین مختلف به فرد ماهر دیگری که معمولاً یک زن است وابسته اند تا در طول زایمان همراهشان باشد. این فرد ماما است که معنی اصلی آن همراه زن می باشد. و مهارت های او تلفیقی از هنر و علم است.

تعریف ماما (Midwife) :ماما به شخصی اطلاق می شود که تحصیلات مامایی را در حد کارشناسی و کارشناسی ارشد برابر مقررات در مراکز آموزش داخلی و خارجی به پایان رسانیده و موفق به اخذ پروانه رسمی مامایی از مقامات صلاحیت دار مربوط شده باشد.

او باید قادر به نظارت، مراقبت و توصیه به زنان در دوران بارداری، زایمان و دوره بعد از زایمان، هدایت زایمان ها با مسئولیت خود و مراقبت از نوزاد و شیرخوار و کودک زیر ۶ سال باشد. این مراقبت شامل پیشگیری، کشف حالات غیر طبیعی در مادر و کودک، فراهم ساختن کمک های پزشکی و اجرای اقدامات اورژانس در نبود کمک پزشکی می باشد.

او وظیفه مهمی در مشاوره و آموزش بهداشت نه تنها برای زنان بلکه برای خانواده و جامعه دارد. کار ماما باید شامل آموزش دوران بارداری، آماده کردن والدین برای پذیرش وظایف پدری و مادری بوده و به تنظیم خانواده و مراقبت های کودک و بعضی از موارد بیماری های زنان گسترش یابد.

او می تواند در بیمارستان ها، درمانگاه ها، واحدهای بهداشتی، منازل (مشاوره مامایی و زایمان در منزل) و هر شکل دیگری از ارائه خدمات مامایی کار کند.

توجه :

وزرات بهداشت و درمان و آموزش پزشکی می تواند بنا به نیاز سیستم شبکه و واحدهای تابعه زیر نظر مدیریت شبکه و متخصصین زنان و مامایی و کارشناسان مامایی پروانه دار از وجود کاردان های مامایی استفاده خدمتی مورد نیاز را به عمل آورد.

مسئولیت های ماما:

۱. صلاحیت:هر ماما مسئول حفظ صلاحیت حرفه ای است. حدود فعالیت ماما به وضوح در قوانین مامایی و در کد شغلی مطرح شده است.

۲. مسئولیت حفظ و نگهداری گزراش کتبی:ماما ملزم به نگهداری و حفظ گزارش جزئیات است. گزارش ماما از آنچه که پزشک گزارش می کند جدا است. او باید تمام گزارشات، تاریخچه مامایی و تمام معاینات پیش از زایمان را که توسط خودش انجام شده است را حفظ نماید. در طول زایمان، گزارش مشاهدات، معاینات و اقدامات انجام شده ضروری هستند و باید تمام جزئیات به طور کامل شرح داده شوند زیرا وقایع سریعاً اتفاق می افتند. مدارک ثبت شده تولدها توسط ماماها مجموعاً در بیمارستان ها حفظ و نگهداری می شوند.

تمام گزارشاتی که توسط ماما تهیه شده باید برای مدت زمانی که نباید کمتر از ۲۵ سال باشد، نگهداری شود. زیرا این گزارشات می تواند در مواقع دادخواهی یا شکایات بی مورد توسط افراد نسبت به اعمال انجام شده توسط ماما، او را یاری دهد.

۳. مسئولیت در برابر خانواده:از آنجا که ماماها در برخورد با بسیاری ازمسائل محرمانه خانواده ها هستند، لذا وظایف خاصی مثل راز دار بودن اهمیت فراوان و زیربنایی دارد. و باید هر فرد را بدون سرزنش نسبت به عقایدی که ممکن است با نظر شخص خودش مغایرت داشته باشد، بررسی کند.

۴. مسئولیت در قبال حرفه: باید در حفظ استانداردها و بهبود مراقبت ها نقش فعالی داشته باشد. لازمه وارد بودن درحرفه، آگاهی از فعالیت های سازمان های حرفه ای و هیئت های قانونی آن رشته است. و جهت عرضه بهترین مراقبت باید همیشه از نظر علمی خود را با یافته های جدید آشنا نگه دارد.

۵. مسئولیت در مقابل جامعه: ممکن است در موقعیت هایی قرار گیرد که بتواند موضوعاتی چون محرومیت اجتماعی، مکان نامناسب، تعصب نژادی، اثرات خشونت، پیشرفت شیوع بیماری ها یا شیوع عفونت هایی مثل ایدز یا سل را روشن کند. مسئولیت او در این موقعیت ها می تواند آگاه سازی، در تجهیز و تدابیر ویژه ویا دادن مراقبت های لازم باشد.

ماما ها از اعتماد جامعه نسبت به خود لذت می برند و هر مامایی باید به این اعتماد ارج نهاده و در حفظ تداوم آن بکوشد.

نکته :

ماما هرگز و در هیچ موقعیتی نمی تواند مراقبت از مادر و نوزاد را ترک کند مگر آنکه مامای دیگری حضور یابد. او ممکن است به نظرات استادانه و دخالت سایر تخصص ها نیاز داشته باشد. پزشک متخصص زنان، پزشک عمومی باید در مواقعی که موارد غیرطبیعی رخ داده است فرا خوانده شوند.

وقتی یک ماما پزشکی را برای کمک می طلبد، مسئولیت مشکل بر عهده پزشک خواهد بود و او باید دستورات پزشکی را دنبال کند ولی ادامه مراقبت از مادر و کودکش حتی در مواقعی که پزشک مسئولیت را به عهده گرفته است. وظیفه او است.

به طور مشابه پزشک متخصص کودکان برای مراقبت از نوزاد در دسترس می باشد. متخصصین تغذیه، فیزیوتراپ ها، پرستاران و مدد کاران اجتماعی و مراقبین بهداشت سایر تخصص هایی هستند که ماما در موارد مناسب ممکن است به آنها رجوع کند. ماما باید با مراجعین و همکاران خود و افرادی که در سایر تخصص ها مشغول هستند رابطه موثری بر قرار کند. و او قادر می شود که تمایلات و نقطه نظرات مراجعین خود را دریابد. مهارت های مشاوره کردن ابزار مهمی است که به این مسئله کمک می کند.

دانشكده زاهدان

·         درباره رشته مامایی

 

·         هدف

·         در هر لحظه ، نوزاد يا نوزاداني در گوشه و كنار دنيا متولد مي‌شوند. حادثه‌اي كه كثرت و قدمت آن باعث شده است تا عظمت اين بزرگترين معجزه خلقت از چشمها پنهان بماند. آري! تولد بزرگترين ، باشكوه‌ترين و بحراني‌ترين لحظه زندگي و قديمي‌ترين تجربه بشري است و در ميان مشاغل نيز مامايي( در شكل سنتي آن) يكي از قديمي‌ترين مشاغل است . زيرا از قديم، عده‌اي از زنان بودند كه به دليل تجربه بسيار و اطلاع‌ از داروهاي گياهي و تاثيرات آنها، به زنان ديگر كمك مي‌كردند تا وضع حمل آسان‌تر و ايمن‌تري داشته باشند.

·         التبه نبايد تصور كرد كه آنچه امروز به نام حرفه و دانش مامايي معروف است، ادامه و دنباله همان مامايي سنتي است بلكه امروزه مامايي دانشي است كه بر مشاهده ،‌ آموزش، پيشگيري ، تحقيق، تشخيص و درمان استوار شده است.

·          

·         حيطه رشته مامايي:

·         مامايي يكي از زيرمجموعه‌هاي علوم پزشكي است كه نقشهاي بسيار گسترده‌اي اعم از نقش مشاوره‌اي، آموزشي ، مراقبتي ، حمايتي،‌درمانگري و تحقيقاتي است. البته تمامي اين نقشها در ارتباط با مادر و كودك مفهوم پيدا مي‌كند يعني ماما به مشاوره قبل ،‌بعد و هنگام ازدواج ، آموزش نحوه تنظيم خانواده، مراقبت در دوران بارداري، زايمان طبيعي و مراقبت بهداشتي مادر و كودك و آموزش به دختران در زمينه بهداشت دوران بلوغ و بعد از آن مي‌پردازد.

·         «حيطه رشته مامايي از دوران قبل از حاملگي شروع مي‌شود و تا پس از زايمان و ۶ سالگي كودك ادامه پيدا مي‌كند.

·         در دوران قبل از حاملگي ماما بررسي مي‌كند كه آيا يك مادر توانايي حامله شدن را دارد و اگر حامله شود خطري براي خودش يا جنينش بوجود مي‌آيد يا نه؟ براي مثال مادران ديابتي، مادراني كه بيماري قلبي پيشرفته دارند، مادراني كه سابقه خانوادگي واضحي از ناهنجاريهاي ژنتيكي دارند و مادراني كه قبلا بچه معلول به دنيا آورده يا چندبار سقط كرده‌اند، بايد قبل از حاملگي با ماما مشورت كرده و آزمايشهاي لازم را انجام دهند. در واقع در اين مرحله ماما به مشاوره با زنان علاقه‌مند به بارداري و شناسايي زنان پر خطر از نظر بارداري و زايمان مي‌پردازد و آنها را به متخصص مربوط ارجاع مي‌دهد. مرحله بعد حاملگي است كه در اين مرحله مراقبت از باردار در درمانگاهها با كلينيك‌هاي مراقبت از بارداري بر عهده ماما است. در اين دوران خانم باردار در فواصلي معين كه ماما مشخص مي‌كند به كلينيك مراجعه كرده و معاينه مي‌شود تا ماما ضمن معاينه ، مشاوره و آزمايش از سلامت مادر و جنين مطمئن گردد و در صورتي كه خطري مادر يا جنين را تهديد مي‌كند زود تشخيص داده و از عواقب جدي و وخيم آن جلوگيري نمايد. براي مثال مادري كه دچار فشار خون حاملگي شده است اگر زود تشخيص داده نشود به قيمت جان مادر و جنين تمام خواهد شد. گفتني است كه در اين مرحله ماما مي‌تواند در زمينه‌هاي مختلف مانند تغذيه، بهداشت فردي‌، ورزش، كتنيك‌هاي تنفس و اطلاع از سلامت جنين به مادر آموزش داده و او را براي زايمان آماده سازد.

·         مرحله بعد مرحله زايمان است كه از پذيرش مادر در اتاق درد شروع شده و به وضع حمل در اتاق زايمان خاتمه پيدا مي‌كند. در اين مرحله ماما بررس‌هاي اوليه را انجام مي‌دهد و پس از اطمينان از آمادگي مادر براي زايمان و سلامت مادر و جنين همچنين اطمينان از يك زايمان طبيعي مسووليت زايمان را برعهده مي‌گيرد.

·         در اين مرحله اگر زايمان با مشكلي روبرو باشد مثلا جنين در حالت طبيعي نبوده يا مادر بيماري خاصي مثل بيماري قلبي پيشرفته داشته باشد يا اينكه نياز به سزارين باشد، اين وظيفه پزشك زنان و زايمان است كه مسووليت زايمان را در بيمارستان يا زايشگاه بر عهده بگيرد.

·         در مرحله بعد از زايمان نيز كنترل سلامت نوزاد و مادر و آموزش نحوه رسيدگي و چگونگي نگهداري فرزند بر عهده ماما است.

·         مرحله بعد نيز واحد بهداشت مادر و كودك است كه در اين مرحله تعيين وضعيت رشد و تكامل كودك شامل رشد فيزيكي و تكامل‌هاي اجتماعي ، رفتاري و گفتاري از ۵ روزگي تا ۶ سالگي و واكسيناسيون كودك بر عهده ماما است. از سوي ديگر بخشي از كار ماما به زنان بر مي‌گردد. در اين بخش ماما در درمانگاههاي زنان يا در مطب‌ها خصوصي به پيشگيريهاي اوليه از سرطان دهانه رحم و پستان پرداخخته يا در مراكز نازايي به عنوان مشاور نازايي فعاليت مي‌كند.

·         آينده شغلي ، بازار كار ، درآمد:

·         در مورد فرصت‌هاي شغلي رشته مامايي نظرات متفاوتي وجود دارد. عده‌اي معتقدند كه در حال حاضر فرصت‌هاي شغلي مامايي بيشتر رشته‌هاي علوم پزشكي محدود و بسيار اندك است و از همين رو تعداد بي‌شماري از فارغ‌التحصيلان اين رشته بيكار هستند يا در شغلهاي نامربوط با رشته تحصيلي خود فعاليت مي‌كند. به همين دليل بهتر است كه اين رشته محدود شده يا حتي حذف شده و به جاي آن همچون گذشته «نرس ماما» تربيت گردد. (پرستارهايي كه دوره تخصصي مامايي را نيز آموزش ديده‌اند.)

·         به هر حال از مراكزي كه يك ماما مي‌تواند در آنها مشغول به كار شود، مي‌توان به بيمارستانها، زايشگاهها، درمانگاهها و مراكز بهداشتي و طرح پزشک خانواده اشاره كرد. همچنين ماما طبق قوانين حاضر در صورت داشتن مدرك كارشناسي مي‌تواند مطلب داير كرده و در آن به ارائه خدمات بهداشتي و درماني بپردازد.

·         توانايي‌هاي جسمي ، علمي ، رواني و … مورد نياز و قابل توصيه:
 
رشته‌هاي علوم پزشكي بويژه سه رشته پزشكي ، پرستاري و مامايي نياز به علاقه و احساس مسووليت بسيار دارد . براي مثال يك ماما بدون عشق و علاقه لازم نمي‌تواند فريادهاي ناشي از درد يك زائو را تحمل كند و پاسخگوي نيازهاي او باشد.

·         فراموش نکنیم :

·         «رشته مامايي عشق و علاقه و صبر و حوصله بسيار بالا مي‌خواهد چون يك خانم در حال زايمان شرايط بسيار حساسي دارد و بسياري از حرفها يا حركاتش در اختيار خودش نيست و يك ماما بايد در حد امكان با صبر و حوصله بسيار به او آرامش و قوت قلب بدهد و توجه داشته باشد كه مسووليت جان دونفر يعني مادر و جنين او را بر عهده دارد. همچنين يك ماما بايد بسيار باهوش و نكته‌سنج باشد و از مقابل مسائل هرچند كه كوچك باشد به سادگي نگذرد ، زيرا خيلي از مسائل يا علائم كوچكي كه در هنگام بارداري يا زايمان ظاهرمي‌شود، در صورت عدم توجه مي‌تواند خطرات جاني براي نوزاد يا مادر به دنبال داشته باشد.

·         همچنين دانشجوي اين رشته بايد تحمل خون و خونريزي، شب‌كاري و در كل كار در محيط بيمارستان را داشته باشد و به كار عملي نيز علاقه‌مند باشد چون دروس اين رشته بيشتر عملي است و كمتر جنبه تئوري دارد. »

·         «در سالهاي اخير دانشجويان مستعد و خوبي وارد رشته مامايي مي‌شوند اما متاسفانه بسياري از دانشجويان شناخت دقيقي از اين رشته ندارند. براي مثال نمي‌دانند كه در ترم‌هاي اول بايد در بيمارستان‌ كارها و خدمات ابتدايي پرستاري را انجام دهند و حتي گاهي اوقات به همين دليل سرخورده مي‌شوند و انصراف مي‌دهند، در حالي كه اگر با علاقه و عشق لازم وارد اين رشته شوند، متوجه مي‌شوند كه مامايي رشته با ارزش و پراهميتي است كه از نظر معنوي مي‌تواند انسان را به معناي واقعي كلمه راضي كند.»

·         دانشجوي مامايي بايد از نظر جسمي و روحي سلامت كامل داشته و از روابط اجتماعي خوبي برخوردار باشد چون مشاوره و آموزش بخش مهمي از كار يك ماما است».

·         گفتني است كه رشته مامايي تنها از بين داوطلبان زن دانشجو مي‌پذيرد.

·         وضعيت ادامه تحصيل در مقاطع بالاتر: (كارشناسي ارشد)

·         كارشناسي ارشد مامائي ناپيوسته به اولين مقطع تحصيلي پس از كارشناسي گفته مي‌شود. طول دوره كارشناسي ارشد حداقل ۲ سال و حداكثر ۳ سال است. دوره دكتراي مامايي كه پس از اتمام تحصيلات در مقطع كارشناسي ارشد، مي‌توان به آن راه يافت به تازگي در شوراي عالي برنامه‌ريزي تصويب شده است.

·         ماما ومسئوليت هاي حرفه ا ي ماما : 
زنان در سنين مختلف به فرد ماهر ديگري كه معمولاً يك زن است وابسته اند تا در طول زايمان همراهشان باشد. اين فرد ماما است كه معني اصلي آن همراه زن مي باشد. ومهارتهاي او تلفيقي از هنرو علم است.
تعريف ماما (  midwife) :

·         ماما به شخصي اطلاق مي شود كه تحصيلات مامايي را در حد كارشناسي  وكارشناسي ارشد برابر مقررات در مراكز آموزش داخلي و خارجي بپايان رسانيده و موفق به اخذ پروانه رسمي مامايي از مقامات صلاحيت دار مربوط شده باشد.
او بايد قادر به نظارت، مراقبت و توصيه به زنان دردوران بارداري، زايمان و دوره بعد از زايمان، هدايت زايمانها با مسئوليت خود و مراقبت از نوزاد وشيرخوار و كودك زير ۶ سال باشد. اين مراقبت شامل پيشگيري، كشف حالات غير طبيعي در مادر وكودك، فراهم ساختن كمكهاي پزشكي و اجراي اقدامات اورژانس در نبود كمك پزشكي مي باشد.
او وظيفه مهمي در مشاوره و آموزش  بهداشت نه تنها براي زنان بلكه براي خانواده وجامعه دارد. كار ماما بايد شامل آموزش دوران بارداري، آماده كردن والدين براي پذيرش وظايف پدري و مادري بوده و به تنظيم خانواده ومراقبتهاي كودك وبعضي از موارد بيماريهاي زنان گسترش يابد.
او مي تواند در بيمارستانها، درمانگاهها ، واحدهاي بهداشتي، منازل ( مشاوره مامايي و زايمان درمنزل ) و هر شكل ديگري از ارائه خدمات مامايي كار كند.

·         توجه :
وزرات بهداشت و درمان و آموزش پزشكي مي تواند بنا به نياز سيستم شبكه و واحدهاي تابعه زير نظر مديريت شبكه و متخصصين زنان و مامايي و كارشناسان مامايي پروانه دار از وجود كاردانهاي مامايي استفاده خدمتي مورد نياز را بعمل آورد.

·        
مسئوليت هاي ماما :
۱ ـ صلاحيت :

·        
هر ماما مسئول حفظ صلاحيت حرفه ا ي است . حدود فعاليت ماما به وضوح در قوانين مامايي و در كد شغلي مطرح شده است.

·        
۲ ـ مسئوليت حفظ و نگهداري گزراش كتبي :
 ماما ملزم به نگهداري و حفظ گزارش جزئيات است. گزارش ماما از آنچه كه پزشك گزارش مي كند جدا است. او بايد تمام گزارشات، تاريخچه مامايي و تمام معاينات پيش از زايمان را كه توسط خودش انجام شده است را حفظ نمايد. در طول زايمان، گزارش مشاهدات ، معاينات واقدامات انجام شده ضروري هستند و بايد تمام جزئيات به طور كامل شرح داده شوند زيرا وقايع سريعاً اتفاق مي افتند. مدارك ثبت شده تولدها توسط ماماها مجموعاً در بيمارستانها حفظ و نگهداري مي شوند.
 تمام گزارشاتي كه توسط ماما تهيه شده  بايد براي مدت زماني كه نبايد كمتر از ۲۵ سال باشد, نگهداري شود. زيرا اين گزارشات مي تواند در مواقع دادخواهي يا شكايات بي مورد توسط افراد نسبت به اعمال انجام شده توسط ماما, او را ياري دهد.

·        
۳ ـ مسئوليت در برابر خانواده :
از آنجا كه ماماها در برخورد با بسياري ازمسائل محرمانه خانواده ها هستند، لذا وظايف خاصي مثل راز دار بودن اهميت فراوان و زيربنايي دارد. و بايد هر فرد را بدون سرزنش نسبت به عقايدي كه ممكن است با نظر شخص خودش مغايرت داشته باشد، بررسي كند.

·        
۴ ـ مسئوليت در قبال حرفه :
بايد در حفظ استانداردها وبهبود مراقبت ها رل فعالي داشته باشد.
لازمه وارد بودن درحرفه ، آگاهي از فعاليت هاي سازمانهاي حرفه اي و هيئت هاي قانوني آن رشته است. وجهت عرضه بهترين مراقبت بايد هميشه از نظر علمي خود را با يافته هاي جديد آشنا نگه دارد.

·        
۵ ـ مسئوليت در مقابل جامعه :
ممكن است در موقعيت هايي قرارگيرد كه بتواند موضوعاتي چون محروميت اجتماعي، مكان نامناسب، تعصب نژادي، اثرات خشونت، پيشرفت شيوع بيماريها يا شيوع عفونتهايي مثل ايدز يا سل را روشن كند. مسئوليت او در اين موقعيت ها مي تواند آگاه سازي، در تجهيز و تدابير ويژه ويا دادن مراقبتهاي لازم باشد.
ماما ها از اعتماد جامعه نسبت به خود لذت مي برند وهر مامايي بايد به اين اعتماد ارج نهاده ودر حفظ تداوم آن بكوشد.

·        
نكته :
ماما هرگز و در هيچ موقعيتي نمي تواند مراقبت از مادر ونوزاد را ترك كند مگر انكه ماماي ديگري حضور يابد. او ممكن است به نظرات استادانه و دخالت ساير تخصص ها نياز داشته باشد. پزشك متخصص زنان، پزشك عمومي بايد در مواقعي كه موارد غير طبيعي رخ داده است فرا خوانده شوند.

·         وقتي يك ماما پزشكي را براي كمك مي طلبد، مسوليت مشكل بر عهده پزشك خواهد بود و او بايد دستورات پزشكي را دنبال كند ولي ادامه مراقبت از مادر و كودكش حتي در مواقعي كه پزشك مسئوليت را به عهده گرفته است . وظيفه او است.
به طور مشابه پزشك متخصص كودكان براي مراقبت از نوزاد دردسترس مي باشد. متخصصين تغذيه ، فيزيوتراپ ها ، پرستاران و مدد كاران اجتماعي و مراقبين بهداشت ساير تخصص هايي هستند كه ماما در موارد مناسب ممكن است به آنها رجوع كند.
ماما بايد با مراجعين و همكاران خود و افرادي كه درساير تخصص ها مشغول هستند رابطه موثري بر قرار كند. و او قادر ميشود كه تمايلات و نقطه نظرات مراجعين خود را دريابد. مهارتهاي مشاوره كردن ابزار مهمي است كه به اين مسئله كمك مي كند.